Toekomst van de Nederlandse postmarkt

PostNL is in Nederland aangewezen om de universele postdienst (UPD) uit te voeren. Dit houdt onder andere in dat PostNL verplicht is om een netwerk van brievenbussen te onderhouden, en om vijf keer per week post te bezorgen door heel Nederland. Het ministerie van Economische Zaken (EZ) heeft KWINK groep en Rebel group de opdracht gegeven de UPD te evalueren.

Houdbaarheid van de UPD

Vanwege voortschrijdende digitalisering neemt het aantal verstuurde en ontvangen brieven al jaren af. Deze lagere volumes bedreigen de houdbaarheid van de UPD. Postbezorgers moeten nog steeds alle brievenbussen legen en langs alle huizen gaan, maar doen dit met veel minder brieven in hun tas.  Verwacht wordt dat de brievenvolumes de komende jaren verder zullen blijven dalen. Voor de houdbaarheid van de UPD lijken het incrementeel versoberen van de dienstverlening (minder dagen en minder brievenbussen) en het verhogen van de postzegelprijs logische keuzes. Het is aannemelijk dat de versoberde dienstverlening en de hogere postzegelprijzen er  voor zorgen dat mensen nog minder post gaan versturen. Wij zijn van mening dat een kantelpunt is bereikt waarin de vicieuze cirkel niet binnen het huidige bestel doorbroken kan worden.  De financiële houdbaarheid van de UPD op de lange termijn kan enkel geborgd worden als er fundamentele wijzigingen worden doorgevoerd.

Toekomst van de postmarkt

In onze rapportage presenteren we zes varianten om de UPD anders in te richten. Zo zou er gekozen kunnen worden voor het aanbesteden van een sterk versoberde UPD of zouden schaalvoordelen kunnen worden gerealiseerd door bezorging op de last mile te combineren met andere logistieke stromen zoals post van andere verzenders en pakketten. Aan de hand van een afwegingskader op basis van publieke belangen reflecteren we in ons rapport op de voor- en nadelen ieder van deze varianten.

Vervolgstappen

In het stuk Analyse toekomst postmarkt dat op 10 juli 2017 aan de Tweede Kamer werd gestuurd reageert de minister van Economische Zaken op de evaluatie van de UPD. De minister schrijft dat de verschillende beleidsopties in een nadere discussie verder moeten worden afgewogen. Het is vervolgens aan een volgend kabinet om keuzes te maken en invulling te geven aan een gewenste actieagenda. We willen een volgend kabinet meegeven om, wanneer de langetermijnvisie duidelijk is, een traject te ontwerpen om een “zachte landing” – een overgang van het huidige naar het toekomstige systeem– mogelijk te maken. Belangrijk is dat het traject ertoe leidt dat bij alle partijen zekerheid ontstaat over de ontwikkelingen in de komende jaren.

Ervaring KWINK groep

KWINK groep heeft veel ervaring met complexe beleidsevaluaties en het thema marktordening. Voorbeelden van toonaangevende evaluaties die we de afgelopen twee jaar hebben uitgevoerd zijn de evaluatie van het Energieakkoord de evaluatie van de Green Deals, de evaluatie van de Wet Normering Topinkomens, de evaluatie van de Autoriteit Consument en Markt  en de evaluatie van de Aanbestedingswet .